Het effect van muziek in de strijd tegen dementie
Helpt muziek tegen dementie?
Het is een vraag die redelijk stevig onderzocht is en velen van ons bezighoudt: is het mogelijk om dementie te voorkomen of te vertragen middels muziek? Heeft muziek een effect op dementie, en wat voor effect dan?
Zelfs in een vergevorderd stadium van Alzheimer zijn dementerenden vaak verbazingwekkend goed in staat om nog te musiceren. Er zijn tevens casussen van muzikanten met Alzheimer, die in staat waren nieuwe melodieën aan te leren, ondanks hun dementie. Er zijn sterke aanwijzingen dat het musicerende brein relatief goed overeind blijft, ook bij het ouder worden. Wellicht heb je een soortgelijke ervaring meegemaakt; de persoon in kwestie lijkt weinig meer mee te krijgen van de wereld om hem of haar heen. Maar muziek maakt iets los. Plots zie je een reactie, een glimlach, of hoor je zelfs zang. Mijn eigen opa – die overigens nog niet in zo’n zwaar stadium van dementie zat – kon vaak enorm genieten van ‘De Toverfluit’ van Mozart. Bijzonder is het zeker.
In dit artikel krijg je een korte samenvatting van (een deel van) het onderzoek dat gedaan is naar het verband tussen muziek en dementie. Daarbij gaan we in op:
- Hoe muziek klachten kan verminderen die men vaak ziet en ervaart bij dementie;
- Wat onderzoek zegt over hoe muziek bij kan dragen ter voorkoming van dementie; en
- Hoe Online Drumles zijn steentje bij wilt dragen in de strijd tegen dementie.
Muziek lijkt op drie manieren bij te dragen aan de vermindering van dementie gerelateerde klachten
De impact die muziek kan hebben op dementie gerelateerde klachten kan worden verdeeld in drie verschillende categorieën:
- Impact op gedrag
- Impact op gemoedstoestand
- Impact op cognitie
Hoe muziek gedragsklachten kan reduceren bij dementerenden
Een van de klachten met betrekking tot het gedrag van dementerenden is onrust en de soms bijbehorende agressie die zij en de mensen om hen heen ervaren. Uit onderzoek blijkt dat muziektherapie zorgt voor ontspanning en gedragsproblemen en onrust vermindert bij mensen met dementie.
Hoe muziek de gemoedstoestand van dementerenden kan verbeteren
Naast het verminderen van gedragsklachten is er ook een verband tussen muziek en het verbeteren van de gemoedstoestand van mensen met dementie. Een groot deel van de mensen met dementie heeft te maken met psychische klachten, zoals depressie en angst. Muziektherapie lijkt effectief te zijn tegen depressie en angst op de korte termijn en langere vormen van muziektherapie lijken specifiek zeer effectief te zijn tegen angst. Muziek kan verschillende emoties oproepen. Melodieën en teksten van liedjes zitten nog goed in het geheugen en kunnen de gemoedstoestand van mensen met dementie positief beïnvloeden.
Voorkomen is beter dan genezen
Dat muziek goed voor het brein is, lijkt in de wetenschap redelijk geaccepteerd te zijn. Een concept wat hierbij vaak genoemd wordt is ‘neuroplasticiteit’, wat ruwweg verwijst naar de mogelijkheid van het brein om nieuwe verbindingen aan te maken. Daarbij zijn er verschillen te meten tussen muzikanten en non-muzikanten, welke op oudere leeftijd nog steeds te zien zijn.
Zo blijkt dat de cognitieve vaardigheden op zowel het verbale en visuele gebied beter zijn bij muzikanten op oudere leeftijd dan bij niet-muzikanten. Daarnaast lijkt het brein van muzikanten op oudere leeftijd beter in staat te zijn om basale functies van het gehoor te verzorgen. Zo zijn zij beter in staat om bijvoorbeeld spraak te herkennen en te verstaan in drukke omgevingen. Dit soort onderzoeken lijken erop te wijzen dat het beoefenen van een instrument een mogelijk beschermend effect heeft tegen de breindegeneratie die met ouderdom komt. Met name het cognitief actief blijven, iets wat door muziek maken gerealiseerd kan worden, zorgt ervoor dat het risico op dementie afneemt.
Hoe we bij Online Drumles met muziek bij willen dragen in de strijd tegen dementie
Omdat wij overtuigd zijn van de bijdrage van muziek aan de gezondheid, zowel emotioneel als fysiek, hebben we bij Online Drumles het initiatief ‘Online Drumles voor ouderen’. Onder de vlag van dit non-profit initiatief hebben we een methode ontwikkeld die in eerste instantie is bedoeld als een soort stoelgymnastiek voor ouderen, op muziek. De methode bestaat uit een serie video’s die stapsgewijs opbouwt en speciaal is ontwikkeld voor senioren. De methode biedt een laagdrempelige manier om in beweging te blijven en de hersenen te onderhouden. De methode is volledig gratis voor zowel commerciële als non-profit organisaties en wordt ook aan particulieren verstrekt. Leer meer over het non-profit initiatief.
Bronnen
- Beatty, W.W., Zavadil, K.D., Bailly, R.C., 1988. Preserved musical skill in a severely demented patient. Int. J. Clin. Neuropsychol. 10, 158–164.
- Cowles, A., Beatty, W.W., Nixon, S.J., Lutz, L.J., Paulk, J., Paulk, K., Ross, E.D., 2003. Musical skill in dementia: a violinist presumed to have Alzheimer’s disease learns to place a new song. Neurocase 9, 493–503.
- Fornazzari, L., Castle, T., Nadkarni, S., Ambrose, M., Miranda, D., Apanasiewicz, N., et al., 2006. Preservation of episodic musical memory in a pianist with Alzheimer disease. Neurology 66, 610–611
- Baird, A., & Samson, S. (2015). Music and dementia. In Progress in brain research (Vol. 217, pp. 207-235). Elsevier.
- Okura, T., Plassman, B.L., Steffens, D.C., Llewellyn, D.J., Potter, G.G., Langa, K.M., 2010. Prevalence of neuropsychiatric symptoms and their association with functional limitations in older adults in the United States: the aging, demographics, and memory study. J. Am. Geriatr. Soc. 58, 330–337.
- Ryu, S.H., Katona, C., Rive, B., Livingston, G., 2005. Persistence of and changes in neuropsychiatric symptoms in Alzheimer disease over 6 months: the LASER-AD study. Am. J. Geriatr. Psychiatr. 13, 976–983
- Narme, P., Clement, S., Ehrle´, N., Schiaratura, L., Vachez, S., Courtaigne, B., Munsch, F., Samson, S., 2014. Efficacy of musical interventions in dementia: evidence from a randomized controlled trial. J. Alzheimers Dis. 38, 359–369.
- Vink, A.C., Zuidersma, M., Boersma, F., de Jonge, P., Zuidema, S.U., Slaets, J.P.J., 2013. The effect of music therapy compared with general recreational activities in reducing agitation in people with dementia: a randomised controlled trial. Int. J. Geriatr. Psychiatry 28, 1031–1038
- Cohen-Mansfield, J., Marx, M.S., Dakheel-Ali, M., Thein, K., 2014. The use and utility of specific nonpharmacological interventions of behavioral symptoms in dementia: an exploratory study. Am. J. Geriatr. Psychiatr. http://dx.doi.org/10.1016/j.jagp.2014.06.006, pii:S1064-7481(14)00192-4. (Epub ahead of print).
- Chu, H., Yang, C.Y., Lin, Y., Ou, K.L., Lee, T.Y., O’Brien, A.P., Chou, K.R., 2014. The impact of group music therapy on depression and cognition in elderly persons with dementia: a randomized controlled study. Biol. Res. Nurs. 16, 209–217.
- McDermott, O., Crellin, N., Ridder, H.M., Orrell, M., 2013. Music therapy in dementia: a narrative synthesis systematic review. Int. J. Geriatr. Psychiatry 28, 781–794.
- Ueda, T., Suzukamo, Y., Sato, M., Izumi, S., 2013. Effects of music therapy on behavioral and psychological symptoms of dementia: a systematic review and meta-analysis. Ageing Res. Rev. 12, 628–641.
- Guetin, S., Portet, F., Picot, M.C., Pommie´, C., Messaoudi, M., Djabelkir, L., Olsen, A.L., Cano, M.M., Lecourt, E., Touchon, J., 2009. Effect of music therapy on anxiety and depression in patients with Alzheimer’s type dementia: randomised, controlled study. Dement. Geriatr. Cogn. Disord. 28, 36–46.
- Brotons, M., Koger, S.M., 2000. The impact of music therapy on language functioning in dementia. J. Music Ther. 37, 183–195.
- Suzuki, M., Kanamori, M., Watanabe, M., Nagasawa, S., Kojima, E., Ooshiro, H. Daiichirou, N., 2004. Behavioral and endocrinological evaluation of music therapy for elderly patients with dementia. Nurs. Health Sci. 6, 11–18
- Särkämö, T., Tervaniemi, M., Laitinen, S., Numminen, A., Kurki, M., Johnson, J.K., Rantanen, P., 2014. Cognitive, emotional, and social benefits of regular musical activities in early dementia: randomized controlled study. Gerontologist 54, 634–650.
- Herholz, S.C., Zatorre, R.J., 2012. Musical training as a framework for brain plasticity: behavior, function and structure. Neuron 76, 486–502.
- Omigie, D., Samson, S., 2014. A protective effect of musical expertise on cognitive outcome following brain damage? Neuropsychol. Rev. 24, 445–460
- Hanna-Pladdy, B., Gajewski, B., 2012.Recentand past musical activity predicts cognitive aging variability: direct comparison with general lifestyle activities. Front.Hum.Neurosci. 6, 198.
- Hanna-Pladdy, B., MacKay, A., 2011. The relation between instrumental musical activity and cognitive aging. Neuropsychology 25, 378–386
- Omigie, D., Samson, S., 2014. A protective effect of musical expertise on cognitive outcome following brain damage? Neuropsychol. Rev. 24, 445–460.
- Grant, M.D., Brody, J.A., 2004. Musical experience and dementia. Hypothesis. Aging Clin. Exp. Res. 16, 403–405.